พัฒนาการที่ควรสงสัยว่าผิดปกติ เด็กอายุ 4-7 เดือน

ตอนนี้คุณพ่อ คุณแม่ คนเลี้ยงรู้จักคุ้นเคยกับลูกดี และสามารถดูเวลาให้ลูกกิน นอน อาบน้ำ พาไปเดินเล่น ตามเวลา เป็นวัยที่ลูกยิ้มเล่น เป็นช่วงที่ดูลูกมีความสุขที่สุด ถ้าไม่มีคนเล่นด้วย ลูกก็จะยกมือตัวเองขึ้นมาดู คล่ำ ท่านั่ง ก็พอพยุงตัวนั่งได้โดยใช้มือ 2 ข้างยันพื้น พัฒนาการในช่วงต่างๆ มีดังนี้

• พลิกคว่ำ พลิกหงายได้เอง จับให้นั่งพยุง ตัวด้วยมือ ยันพื้น 2 ข้างระยะสั้น ๆ
• ยื่นมือข้างเดียวไปหยิบของ
• ย้ายของเล่นจากมือข้างหนึ่ง ไปอีกข้างหนึ่ง
• จับของโดยใช้นิ้วทั้ง 4-5 นิ้ว

• เคลื่อนไหวแขนขาไม่คล่อง ดูเหมือนกล้ามเนื้อแข็งเกร็ง
• ดูเหมือนอ่อนปวกเปียก ยกตัวมาอยู่ในท่านั่ง แล้วศีรษะตกไปด้านหลัง
• ใช้มือได้ข้างเดียว
• เอาของใส่ปากด้วยความลำบาก
• ไม่พลิกคว่ำ หรือพลิกหงายเมื่ออายุ 5 เดือน
• จับนั่งแล้วยังพยุงตัวไม่ได้ เมื่ออายุ 6 เดือน
• ไม่เคลื่อนมือไปคว้าของ เมื่ออายุ 6-7 เดือน

• มองเห็นไกลขึ้น
• มองตามของเล่นที่เคลื่อนที่ได้

• ตาข้างหนึ่ง หรือ 2 ข้าง เบนเข้าในหรือออกนอก
• น้ำตาไหลตลอดเวลา หรือน้ำตาไหลตอนถูกแสงจ้า

• รู้จักชื่อตนเอง
• หยุด เมื่อบอกว่า อย่า หรือ ไม่ค่ะ?
• เริ่มทำเสียงหัวเราะเมื่อดีใจ
• ทำเสียง อือออคุยเมื่อพบหน้าแม่

• ไม่หันตามเสียง
• ไม่หัวเราะเสียงดัง เมื่ออายุ 6 เดือน
• ไม่ทำเสียง อือออเมื่ออายุ 8 เดือน

• หาของที่ซ่อนได้
• สำรวจด้วยการใช้มือคลำ หรือเอาเข้าปาก
• ลูกขึ้นคว้าของเล่นที่เอื้อมไม่ถึง

• ไม่ยอมให้อุ้ม
• ไม่แสดงว่ารัก หรือจำคนเลี้ยง ได้
• ไม่ชอบอยู่ต่อหน้าคน

• ชอบเล่นกับคนรอบข้าง
• สนใจภาพตัวเองในกระจกเงา
• ตอบสนองต่อการแสดงอารมณ์ ของผู้อื่น เช่น เมื่อพ่อแม่หน้าบึ้ง เด็กจะหน้าสลดลง

• ไม่มองตามของเล่น หรือไฟฉายที่ระยะใกล้ 30 เซนติเมตร และระยะไกล 180 เซนติเมตร เมื่ออายุ 7 เดือน
• ไม่สนใจเล่นจ๊ะเอ้ เมื่ออายุ 8 เดือน
• ไม่ตอบสนองต่อคนรอบข้าง

น้ำหนัก ส่วนสูงและพัฒนาการ ของทารกอายุ 9-12 เดือน

เด็กวัยนี้เริ่มหัดเดิน หัดก้าว แต่ยังไม่มั่นคง เด็กเคลื่อนไหวมากขึ้น และสำรวจภายในบ้านมากขึ้น บางคนอาจมีน้องใหม่ ซึ่งจะต้องเตรียมตัวให้เด็กรู้จักเรื่องการมีน้อง เมื่อน้องเกิดจะได้ไม่มีปัญหาด้านอารมณ์

• อายุ 9 เดือน น้ำหนัก 8 กิโลกรัม ความยาวตัว 72 เซนติเมตร
• อายุ 10 เดือน น้ำหนัก 8.5 กิโลกรัม ความยาวตัว 73 เซนติเมตร
• อายุ 11 เดือน น้ำหนัก 8.8 กิโลกรัม ความยาวตัว 74 เซนติเมตร
• อายุ 12 เดือน น้ำหนัก 9 กิโลกรัม ความยาวตัว 75 เซนติเมตร

พัฒนาการ

การทรงตัวและเคลื่อนไหว เด็กสามารถนั่งได้มั่นคง คลาน เกาะยืน หัดตั้งไข่ ยืนเองได้-ชั่วครู่ เมื่ออายุ 12 เดือน จูงมือเดินได้ บางคนเดินได้เองอย่างมั่นคง

การใช้ตาและมือ เด็กใช้นิ้วหยิบของได้ เริ่มหยิบของเล็กโดยใช้ นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ได้ มองตามของที่ตกจากมือ เปิดหาของที่ซ้อนไว้ได้

การสื่อความหมายและภาษา เด็กฟังรู้ภาษาและเข้าใจสีหน้าท่าทางได้ ให้ของเวลาพ่อแม่หรือผู้เลี้ยงขอ เปล่งเสียงเลียนแบบพยัญชนะ แต่ไม่มีความหมาย

อารมณ์และสังคม วัยนี้จะเล่นจ๊ะเอ๋ได้ ตามไปเก็บของที่ตก รู้จักแปลกหน้า และร้องตามแม่ เมื่อแม่จะออกไปจากห้อง ใช้มือหยิบอาหารกินได้*การเติบโตของร่างกาย และพัฒนาการของเด็กแต่ละคนอาจเร็ว ช้าแตกต่างกันได้บ้าง หากสงสัยควรถามแพทย์

• ให้อาหารเพิ่มเป็น 3 มื้อ และบดอาหารให้หยาบขึ้นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ที่อ่อนนุ่ม เพื่อให้เด็กหัดเคี้ยว
• เริ่มให้เด็กถือช้อนเล็กที่ปลายมน หัดตักของข้น ๆ บ้างและให้หัดดื่มจากถ้วย
• ให้หยิบจับเล่นสิ่งของในบ้านที่ไม่มีอันตราย
• พ่อแม่และผู้เลี้ยงดูควรเล่นกับเด็กบ่อย ๆ พูดคุยด้วย และทำท่าทางเล่นกับเด็ก เช่น จ๊ะเอ๋ จับปูดำ แมงมุม จ้ำจี้ ตบมือ
• ให้เด็กมีส่วนร่วมในกิจกรรมครอบครัว เช่น มีเก้าอี้นั่งร่วมโต๊ะอาหารและให้โอกาสเด็กเล่นเองบ้าง แต่ต้องมีผู้ดูแลตลอดเวลา
• ระวังอุบัติเหตุในบ้าน เช่น พลัดตกจากบันได ปลั๊กไฟ การสำลักเม็ดผลไม้ ถั่ว และเม็ดยา
• พ่อแม่ควรสอนเด็กให้รู้ว่าสิ่งใดควรทำหรือไม่ควรทำ โดยบอกหรือทำท่าทางให้เด็กรู้ เช่น เมื่อเด็กทำสิ่งที่ไม่สมควรควรจับตัวไว้ มองหน้าและห้าม แต่เมื่อเด็กทำสิ่งที่ดีควรจะยิ้มกล่าวชมหรือกอดตบมือ
• ควรเว้นช่วงการมีลูกคนต่อไปประมาณ 2-3 ปี เพื่อให้แม่มีสุขภาพดีและลูกแต่ละคนได้รับการเอาใจใส่ดูแลอย่างเต็มที่
• บันทึกน้ำหนักความยาว และพัฒนาการของเด็กลงในสมุดสุขภาพ และนำติดตัวไป เมื่อพาเด็กไปรับการตรวจสุขภาพทุกครั้ง

• หัดเคี้ยวอาหารที่หยาบขึ้น
• หัดดื่มน้ำ ดื่มน้ำผลไม้จากถ้วย
• หัดระเบียบ วินัย
• หัดให้เล่นกับพี่ ๆ

พัฒนาการที่ควรสงสัยว่าผิดปกติ เด็กอายุ 8-12

ช่วงนี้ลูกจะเคลื่อนไหวมากขึ้นทุกวัน คุณพ่อคุณแม่จะเห็นลูกพัฒนาขึ้น จนสุดจะปลาบปลื้มและท้าทาย ลูกจะเคลื่อนไหวจากที่หนึ่งไปอีกที่หนึ่ง เขาจะสนุกและภูมิใจที่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวตามที่อยากจะไปได้ตามใจ แต่ก็ยังอยากให้มีแม่อยู่ใกล้ และแม่ก็ยังจะต้องดูแลใกล้ชิด พร้อมที่จะช่วยเหลือประคับประคองให้ลูกปลอดภัย

พัฒนาการปกติการเคลื่อนไหว หรือ การเปลี่ยนท่า

• นั่งเองได้อย่างมั่นคง
• คลานไปข้างหน้าได้ หรือกระเถิบไปได้
• วางตัวในท่าคุกเข่า เอามือยันพื้นได้
• เปลี่ยนท่าจากท่านั่งเป็นท่าคลานได้
• เกาะยืนได้
• เดินโดยการเกาะจับได้
• เดิน 2-3 ก้าว ได้เอง

สงสัยพัฒนาการผิดปกติ มีอาการดังนี้

• ยังไม่คลาน
• ลากขาข้างใดข้างหนึ่งเวลาคลาน แสดงว่าขาข้างนั้นเคลื่อนไหวได้ไม่ดี
• ยังไม่ยอมยืน เมื่อจับให้ยืน
• ไม่ค้นหาของเล่นเมื่อนำไปซ่อน ในขณะที่เด็กเห็นแล้วว่าซ่อนที่ไหน
• ไม่เรียกพ่อแม่ เมื่ออายุ 1 ปี
• ไม่เรียนการทำท่าทาง เช่น โบกมือ บ๊ายบาย สั่นศีรษะ
• ไม่ชี้ที่รูป หรือสิ่งของ

พัฒนาการด้านอื่นๆที่ปกติมีดังนี้

การใช้มือและนิ้ว

• หยิบของโดยใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้
• เอาแท่งเหลี่ยมมาตีกระทบกันได้
• ใส่ของลงในกล่องได้
• เอาของออกจากกล่องได้
• ปล่อยของออกจากมือโดยสมัครใจ
• เอานิ้วชี้แหย่รูได้ (ซึ่งต้องระวังอย่าให้แหย่ปลั๊กไฟ)

ด้านภาษา

• สนใจฟังเวลาแม่พูด
• ตอบสนองต่อคำสั่งง่าย
• หยุดเมื่อบอกว่า ?อย่า?
• สั่นศีรษะปฏิเสธได้เมื่อไม่ต้องการ
• ทำเสียงที่ยังไม่มีความหมาย
• เรียก พ่อ แม่ได้
• พยายามพูดตามบางคำ

ด้านความจำและการเรียนรู้

• ทดสอบของด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น เขย่า โยน หรือปล่อยของให้หล่น
• ค้นหาของที่ซ่อนไว้ได้โดยง่าย
• มองหรือชี้รูปได้ถูกต้องเมื่อบอกชื่อ
• เริ่มใช้ของใช้ต่าง ๆ ได้ถูก เช่น แปรงใช้แปรงฟัน ถ้วยมีไว้สำหรับดื่มน้ำ
• ยกโทรศัพท์มาแนบที่หู

ด้านสังคมและอารมณ์

• ขี้อายหรือตื่นตระหนก เมื่อพบคนแปลกหน้า
• ร้องตาม พ่อ แม่
• แสดงให้เห็นว่า ติดคนเลี้ยงหรือชอบของเล่นเฉพาะ
• ทดสอบว่า พ่อแม่ จะตอบสนองอย่างไร ถ้าเขาไม่กินอาหาร หรือร้องตาม
• แสดงอาการติดแม่หรือร้องตามเสียง
• ทำเสียงหรือแสดงท่าทาง ให้พ่อแม่สนใจ
• ใช้นิ้วหยิบอาหารกินเอง
• ยืดแขน ขา เวลาแม่ใส่เสื้อกางเกงให้ ใส่เสื้อผ้า

น้ำหนัก ส่วนสูงและพัฒนาการ ของทารกอายุ 6-9 เดือน

การทรงตัวและเคลื่อนไหว เด็กอายุ 6 เดือน คว่ำและหงายได้เอง ถ้าวางในท่าคว่ำใช้ข้อมือยันตัวขึ้นได้ นั่งเองได้ชั่วครู่ ตอนแรกอาจต้องเอามือพยุงตัวไว้ ต่อมาราวอายุ 8 เดือนจะนั่งเองได้มั่นคง เมื่อจับให้อยู่ท่าจับยืนเริ่มลงน้ำหนักที่เท้าได้ ต่อมาจะซอยเท้า

• อายุ 6 เดือน น้ำหนัก 7 กิโลกรัม ความยาว 66 เซนติเมตร
• อายุ 7 เดือน น้ำหนัก 7.5 กิโลกรัม ความยาว 68 เซนติเมตร
• อายุ 8 เดือน น้ำหนัก 7.8 กิโลกรัม ความยาว 70 เซนติเมตร

การเติบโตของร่างกาย และพัฒนาการของเด็กแต่ละคนอาจเร็ว ช้า แตกต่างกันได้บ้าง หากสงสัยควรถามแพทย์หรือพยาบาล

การใช้ตาและมือ เด็กสามารถคว้าของด้วยฝ่ามือ เอื้อมหยิบของด้วยมือข้างเดียว และเปลี่ยนมือถือของได้ อายุ 8-9 เดือน เริ่มใช้หัวแม่มือและนิ้วชี้หยิบส่งของ มองเห็นทั้งไกล และใกล้ใช้สองตาประสานกันได้ดี

การสื่อความหมายและภาษา เด็กจะหันหาเสียงเรียกชื่อ พ่นเล่นน้ำลายได้ ส่งเสียงหลายพยางค์ซ้ำ ๆ เล่น หม่ำ ๆ

อารมณ์และสังคม รู้จักแปลกหน้า เด็กสามารถกินอาหารที่ป้อนด้วยช้อนเล็ก จะร้องเมื่อถูกขัดใจ และรู้จักแสดงท่าทางดีใจด้วยการ หัวเราะหรือตบมือ

พ่อแม่ควรเอาใจใส่ให้อาหารกาย และใจแก่ลูกอย่างต่อเนื่อง และปฎิบัติตามเสนอ แนะต่อไปนี้

• ล้างมือเด็กให้สะอาด ใส่อาหารชิ้นเล็กในจาน หัดลูกให้หยิบอาหารด้วยมือ หัดถือช้อน ถึงแม้เด็กจะทิ้งบ้างกินบ้างก็ควรฝึกหัด
• หาของเล่นที่ปลอดภัยให้ลูกหยิบจับ และเคาะเขย่าเล่น
• ระวังเรื่องความสะอาดและของชิ้นเล็กที่อาจหลุดติดคอได้
• ควรอุ้มให้น้อยลง เพื่อให้เด็กคืบคลาน นั่งด้วยตัวเองและหัดเกาะยืน แต่พ่อแม่ต้องดูแลโดยใกล้ชิด
• ระวังอุบัติเหตุจากการโหนตัวยืน เหนี่ยวของ ปลั๊กไฟ การสำลักเมล็ดผลไม้ ถั่วและเม็ดยา พ่อแม่และผู้เลี้ยงดูหมั่นพูดคุยกับเด็ก ชี้ชวนให้สนใจสิ่งแวดล้อม ร้องเพลง พูดถึงสิ่งที่กำลังทำอยู่กับเด็ก เช่น อาบน้ำ กินข้าว แต่งตัว
• ควรเว้นช่วงการมีลูกคนต่อไปประมาณ 2-3 ปี เพื่อให้แม่มีสุขภาพดี และลูกแต่ละคนได้รับการเอาใจใส่ดูแลอย่างเต็มที่
• บันทึกน้ำหนัก ความยาวและพัฒนาการของเด็กลงในสมุดสุขภาพ และนำติดตัวไปเมื่อพาเด็กไปรับการตรวจสุขภาพทุกครั้ง