สมุนไพร ผักโขมหัด
สมุนไพร ผักขมหัด หรือ ผักโขมหัด ชื่อสามัญ Slender Amaranth, Amaranth, Green Amaranth
สมุนไพร ผักโขมหัด ชื่อวิทยาศาสตร์ Amaranthus viridis L. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Amaranthus gracilis Desf.) จัดอยู่ในวงศ์ AMARANTHACEAE เช่นเดียวกับ ผักโขม ผักโขมสวน ผักโขมหนาม และบีทรูท
สมุนไพร ผักโขมหัด มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ อีกว่า ผักโขมหัด (ภาคกลาง), ผักหม (ภาคใต้), กะเหม่อลอมี, แม่ล้อคู่ (กระเหรี่ยง, แม่ฮ่องสอน) ,ปะตี (เขมร), ผักหมหัด ผักโขม ผักโขมไทย เป็นต้น
ลักษณะของผักโขมหัด
ต้นผักโขมหัด จัดเป็นไม้ล้มลุกฤดูเดียว มีลำต้นตั้งตรง มีความสูงประมาณ 0.5-2 ฟุต แตกกิ่งก้านสาขารอบต้น ลักษณะของลำต้นเป็นเหลี่ยมมน และมีขนอ่อนๆ ปกคลุมอยู่บ้างเล็กน้อย ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้เมล็ด มักขึ้นทั่วไปตามที่ชุ่มชื้น และพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย
ใบผักโขมหัด ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันตามข้อต้น ลักษณะของใบเป็นรูปไข่หรือรูปสีเหลี่ยมขนมเปียกปูน ใบมีความกว้างประมาณ 1-2.5 นิ้ว และยาวประมาณ 1.5-3.5 นิ้ว ปลายใบมนหรือเว้าเล็กน้อย ส่วนโคนใบแหลมและกว้างกว่าปลายใบ ตามเส้นใบมีขน ขอบใบเป็นจักโค้งมนหรือกึ่งฟันเลื่อย ผิวท้องใบเกลี้ยง
ดอกผักโขมหัด ออกดอกเป็นช่อแบบกระจะตามซอกใบและที่ปลายยอด ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียจะอยู่กันคนละดอก แต่อยู่ในช่อเดียวกัน ดอกมีสีเขียว ดอกจะเรียงกันเป็นแถวประมาณ 20-30 ดอก ดอกมีขนอยู่หนาแน่น ดอกมีใบประดับ ลักษณะคล้ายรูปหอกแคบ กลีบดอกมีสีม่วง เชื่อมติดกันเป็นหลอดปลายแยกเป็น 2 ปาก ปากบนจะแยกเป็น 2 พู ลักษณะเป็นรูปโล่ ส่วนปากล่างจะแยกเป็น 3 พู
ผลผักโขมหัด ผลเป็นฝักแห้งแตกได้ ลักษณะของผลเป็นรูปกระสวย
สรรพคุณของผักโขมหัด
- รากผักโขมหัดมีสรรพคุณช่วยแก้ไข้ ไข้หวัดต่างๆ (ราก,ใบ) ช่วยถอนพิษไข้หัว (ราก)
- รากนำมาปรุงเป็นยาถอนพิษร้อนภายในร่างกาย (ราก)
- ช่วยแก้ร้อนใน (ราก)
- รากและใบมีสรรพคุณช่วยขับเสมหะ (ราก,ใบ)
- รากใช้บำบัดอาการปวดท้องเฉียบพลัน โดยให้ใช้น้ำต้มเดือด 1 ลิตร เทลงบนราก 20 กรัม ทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที แล้วกรองเอารากออก สำหรับผู้ใหญ่ให้ดื่มน้ำที่ได้วันละ 4-5 ถ้วย (ราก)
- ช่วยแก้อาการท้องผูกในเด็ก ด้วยการใช้ใบและรากนำมาชงเป็นชาให้เด็กดื่ม (ใบ,ราก)
- ช่วยขับปัสสาวะ โดยมักใช้เป็นยาสมุนไพรร่วมกับผักขมหิน (ราก)
- ช่วยบำบัดอาการอักเสบของเยื่อเมือกในระบบปัสสาวะและระบบสืบพันธุ์ของสตรี โดยให้ใช้น้ำต้มเดือด 1 ลิตร เทลงบนราก 20 กรัม ทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที แล้วกรองเอารากออก สำหรับผู้ใหญ่ให้ดื่มน้ำที่ได้วันละ 4-5 ถ้วย (ราก)
- ช่วยแก้ประจำเดือนที่หยุดมากะทันหัน โดยให้ใช้น้ำต้มเดือด 1 ลิตร เทลงบนราก 20 กรัม ทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที แล้วกรองเอารากออก สำหรับผู้ใหญ่ให้ดื่มน้ำที่ได้วันละ 4-5 ถ้วย (ราก)
- ใบใช้เป็นยาพอกแผลที่ขาได้ (ใบ)
- ใบนำมาปรุงเป็นยาแก้คันตามผิวหนัง (ใบ) หรือจะใช้รากนำมาต้มกับน้ำอาบแก้อาการตามผิวหนัง (ราก)
- ต้นและราก ใช้ตำพอกที่ผิวหนัง ช่วยบรรเทาอาการอักเสบและช่วยรักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวกได้ (ต้น,ราก)
ขอขอบคุณ ที่มา : หนังสือสมุนไพรพื้นบ้าน และ วิกิพีเดีย ภาพประกอบอินเตอร์เน็ต
